son haberler

Son Devir Ünyeli Osmanlı Ulemâsı – II

Yayınlanma Tarihi: 3 Kasım 2017 okunma

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

Önceki bölümde son devir Ünyeli Osmanlı Ulemâsından Ahmet Şükrü Efendi, Ali Enver Efendi ve Mehmet Nurî Efendileri tanıtmaya çalışmıştık. Bu köşe yazımızda da diğer değerli Ünyeli şahsiyetleri tanıtmaya devam ediyoruz.

HÜSEYİN HÜSNÜ EFENDİ (Ünyeli)2

Tüccardan Osman Efendi’nin oğlu olup 1262 H. senesinde Ünye Kazası’nda doğmuştur. Ünye’de Çarşı Câmii Mektebi’nde Hoca Hacı Hâfız Ahmet Efendi’den ve Ünye Müderrisi Abdullah Efendi’den sarf, nahiv ve fıkıh okuyup İstanbul’a gelmiştir. 1283 H. senesinde Hocapaşa civarında Kayışî Mustafa Ağa Medresesi’ne dahil olmuştur. O sırada Bayezit Câmii Dersiâmlarından bulunan Beypazarlı Seyit Mehmet Asım Efendi’nin tedrîs halkasına dahil olup, 1298 H. senesinde icâzet almıştır. Ders Vekâleti’nin açtığı imtihanda 11 Cemazielaher 1297’de tedrîs ruhsatnâmesi ve Rebiulaher 1298’de ulûm-i Arabiye icâzetnâmesi almıştır. Beyazıt Câmii’nde tedrîse başlayarak 1312 H. senesinde talebelerine icâzetnâme vermeğe başlamıştır.

Uhdesine 7 Rebiulaher 1303’de İbtidaî Hariç İstanbul Müderrisliği ruûsu tevcih olunup, 21 Şaban 1311’de Hareket-i Hariç’e, 7 Cemazielaher 1318’de İbtidaî Dahil’e, 1 Zilhicce 1320’de Hareket-i Dahil’e ve 9 Zilkade 1325’de Musıla-i Sahn’a terfi buyurulmuştur. 21 Rebiulaher 1334’de Mahreç Pâyesi ile taltif buyurulmuştur: (13 Kânunievvel 1332)

Ömrünün küllisini dersiâmlıkla geçiren mümaileyh Beyazıt Dersiâmlığından Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’nın lâğvı ile açıkta kalmıştır. Son zamanlarında Üsküdar’da Dıvardibi Caddesi’ndeki evinde vefat etmiştir: (14 Kânunievvel 1340 / 1924) (Sicil Defteri, c. 7, sh. 202, dosya : 3452)

HÜSEYİN SABRİ EFENDİ (Ünyeli)2

Aziziye Naibi Ali Rıza Efendi’nin oğlu olup, 1281 H. senesinde Ünye Kazası’nda doğmuştur. «Çoldirkadızâde» diye ma’ruftur. 21 Cemazielaher 1311’de icâzetnâme ve 21 Zilhicce 1311’de Mekteb-i Kudât’tan 3. sınıf niyâbet ehliyetnâmesi almıştır.

14 Haziran 1312’de Çankırı Sancağı Niyâbeti’ne tâyin olunmuş ve 4 Haziran 1313’de müddet-i örfiyesini ikmâl etmek üzere Sinop Sancağı’na nakledilmiştir. 27 Temmuz 1314’de istifaen Sinop Niyâbeti’nden ayrılmıştır.

3 Cemazielaher 1315’de uhdesine İbtidaî Hariç Bursa Müderrisliği tevcih olunmuştur. 22 Zilhicce 1317’de mümaileyhe 4. rütbeden Osmanlı Nişanı ihsan buyurulmuştur. 29 Ağustos 1316’dan 12 Nisan 1318’e kadar İçel ve 25 Teşrinisani 1320’den 1 Şubat 1322’ye kadar Lâzkiye Sancakları Niyâbetleri’nde bulunmuştur.

İlmî rütbesi 21 Receb 1323’de Sahn’a ve 29 Rebiulevvel 1325’de Musıla-i Süleymaniye’ye terfi buyurulmuştur. 26 Şubat 1324’den itibaren Çorum Livası Niyâbeti’ne tâyin edilmiş ve 6 Mayıs 1326’da Kırşehir Niyâbeti’ne nakl ile 5 Şubat 1326’da müddetinin hitamı ile buradan ayrılmıştır.

Birinci sınıf Kadılığa terfi’i ile 10 Teşrinisani 1327’de Yanya Vilâyeti Merkez Niyâbeti’ne tâyin olunmuştur. 10 Mayıs 1328’de ise Sivas Vilâyeti Niyâbeti’ne naklolunmuştur. 5 Eylül 1331’de ise Adana Vilâyeti Merkez Kadılığı’na tâyini İrade-i Seniyye’ce uygun görülmüştür. Sonradan Adana’dan müstafî sayılmıştır. (Sicil Defteri, c. 1, sh. 230)

İBRAHİM HAKKI EFENDİ (Ünyeli)2

Ünye Müftüsü Tokatîzâde Hasan Tahsin Efendi’nin oğlu olup, 1291 H. senesinde Ünye’de doğmuştur. Ünye Rüştiyesi Birinci Muallimi Abdülkadir Efendi’den Arapça ve Farsça okumuş ve Samsun Maarif Komisyonu’nda imtihan olarak ilk mekteb muallimliğini kazanmıştır. Eylül 1304’de Ünye Rüştiyesi Birinci Muallimi Muavinliği’ne tâyin edilmiştir.

Nisan 1311’de Ünye İbtidaî Mektebi Muallimliği’ne nakl ve Nisan 1312’de Görele Rüştiyesi İkinci Muallimliği’ne tâyin edilmiştir. 1313’den Kânunisani 1316’ya kadar Ünye Rüştiyesi İkinci Muallimliği’nde bulunmuş ve bu tarihten Mart 1326’ya kadar bu mektebin Dinî İlimler, Arapça ve Farsça Muallimliği’nde istihdam edilmiştir. Bu tarihten itibaren Haziran 1327’ye kadar Ünye Eytam Müdürlüğü’nde bulunmuştur. (Sicil Defteri, c. 4, sh. 31)

MEHMET RASIH EFENDİ (Ünyeli)4

Müderrislerden Feyzullah Efendi’nin oğlu olup, 1278 tarihinde Ünye’de doğmuştur. Rüştiyeden sonra Bayezit dersiâmlarından Mustafa Vehbî Efendi’nin ders halkasına girmiştir. İcazet aldığı gibi girmiş olduğu Mekteb-i Nüvvab’tan da Şevval 1309’da şehadetnâme almıştır.

Mayıs 1309’da Terme Naibi oldu. Daha sonra Turgutlu, Şarköy, Adapazarı, İskeçe, Malkara, Yozgat, Zor kaza ve sancakları niyabetlerinde bulunmuştur. Mayıs 1330’da Kırkkilise Sancağı Niyabeti’ne nakledilmiştir. Ağustos 1336 (1920)’da Sulh Anlaşması ahkâmınca terk olunan mahallerin memurları gibi açıkta kalmış ve bu tarihten itibaren ma’zûl sayılmışsa da Ağustos 1338 (1922)’de Beykoz Kazası Kadılığı’na tâyin olunmuştur. (Sicil Defteri, c. 5, sh. 18)

YUSUF BAHRİ EFENDİ (Ünyeli)4

Ziraatle uğraşan Taslı-zâde el-Hac Feyzullah Efendi’nin oğlu olup, 11 Nisan 1255 / 1839 tarihinde Ünye’nin Tuflancık Köyü’nde doğmuştur. Yirmi yaşında Ağustos 1274’de Ünye’de bulunan Sadullah Bey Medresesi’ne girmiş ve 12 sene Müderris Abdullah Efendi’den ders görmüştür. Şaban 1287’de İstanbul’a gelerek Süleymaniye ve Dârü’l-Hadîs Medreseleri’nde ikametle Süleymaniye Dersiâmlarından Hemşinli Hacı Salim Efendi’den ulûm-i âlîyeyi, Bayezit Dersiâmlarından Abdülkerim Efendi’den ilm-i tefsîri, Süleymaniye’de Gümüşhaneli Şeyh Ahmet Ziyaeddin Efendi’den ilm-i hadîsi; meanî, usûl ve cüz’iyyatı da Fatih Dersiâmlarından Hacı Şakir Efendi’den okuyup, 11 Kânunîevvel 1286’da bitirip icazet almıştır. İcazet alıp memleketine avdet etmiştir.

30 Kânunîsanî 1287’de ahalinin intihabı ile ilk feyiz aldığı Sadullah Bey Medresesi’nde müderrisliğe başlamıştır. 7 Mayıs 1303’de ise resmen Fetvahane-i Âlî tarafından beratla müderris tâyin edilmiştir.

1 Teşrinisanî 1299’da Ünye Kazası Müftüsü olmuştur. Tedrisatına mânî olduğu için 15 Şubat 1300’de müftülükten istifa etmişse de 15 Haziran 1325’de tekrar Ünye Müftüsü olmuştur.

Bursa Müderrisliği ruûsuna da nail olmuş ve yaşı geçtiği gibi ekseri zamanları da köyünde geçirdiğinden, bunun da Müslüman ahaliyi memnun etmediğinden Mart 1331 / 1915’de tekaüde sevk olunmuştur. (Dosya No. 2440)

Tarihî coşku ve perspektiften, yakın geçmişimizi hatırlamak dileğiyle.. esen kalınız…

Devam edecek

 

KAYNAKÇA :

2 ALBAYRAK, Sadık – Son Devir Osmanlı Ulemâsı (İlmiye Ricalinin Teracim-i Ahvali), Cild : 2, Medrese Yayınları No. : 4 – 2, Zafer Matbaası, İstanbul, 1980, 319 sh. + Ekler.

4 ALBAYRAK, Sadık – Son Devir Osmanlı Ulemâsı (İlmiye Ricalinin Teracim-i Ahvali), Cild : 4 – 5, Millî Gazete Yayınları No. : 1, İnceleme ve Araştırma Dizisi : 1, Zafer Matbaası, İstanbul, 1981, 571 sh. + Ekler.

Siz de yorum yapın, görüşlerinizi belirtin.

Yazarın Diğer Yazıları

Yazarın tüm yazıları.

Rahmetle Anıyoruz…

12 Ekim 2021 okunma
Merhum Yazarımız M. Ufuk Mistepe’nin Ünye’ye dair yazılarını ve makalelerini yazar arşivinden okuyabilirsiniz. Merhum Yazarımızı rahmetle anıyoruz. Mekanı cennet... Devamını Oku

Canik’te İdarî Yapı ve Osmanlı’da Yenileşme Zarureti (1793 – 1851)

10 Temmuz 2020 okunma
Bu makalede Ünye’nin 1790 – 1850’li yıllardaki idarî yapısı, Doç. Dr. Abdullah SAYDAM’ın 33 sayfalık çalışmasına dayanarak, özet olarak aktarılacaktır. Sultan II. Mahmud, saltanatının sonlarına doğru Orta ve Doğu Karadeniz bölgesindeki idarî... Devamını Oku

Araştırmacılık Terimleri

3 Temmuz 2020 okunma
Ünye hakkında araştırma yapanların ve okuyucularımızın, sıkça karşılaştıkları bazı Osmanlıca Tarih Terimleri’nin anlamlarını bilmeleri, yazılanların anlaşılması açısından önemli bir husustur. Bu itibarla başlangıç olarak ehemmiyet arz eden... Devamını Oku

Ünye Mûsikî Tarihinde Ali Riza Sağman

26 Haziran 2020 okunma
‘Ünye Şarkı ve Türküleri’ kitabımda Ünye Mûsikî Tarihi’ne damgasını vurmuş, tespit edebildiğimiz şahsiyetleri kısaca da olsa tanıtmaya çalışmış idim. Aslında her bir musikîşinasın ayrı ayrı ele alınması icap eder. Başlangıç olmak üzere... Devamını Oku

Satıroğulları Ünyeli Müftü Sülâlesi

19 Haziran 2020 okunma
2017 yılında altı bölüm halinde yayımladığımız “Ünye Müftüleri” adlı yazı dizimizde bir müftü sülâlesinin bu tarihçeye damgasını vurduğunu görüyoruz. Ailenin ahvadlarından Satıroğulları ailesi Keşaplı Sokak’tan komşumuz olurlar. ÖZPAKER... Devamını Oku

Ünye Uğrak Vapurlarını Tanıyalım

12 Haziran 2020 okunma
Su buharı gücüyle çalışan gemileri VAPUR olarak adlandırıyoruz. Önceleri yandan çarklı olarak yaşamımıza giren vapurlar daha sonra günümüzün dizel elektrik tahrik sistemi donanımlı enerji tasarrufu sağlayan modellerine erişinceye değin XIX. yüzyılın... Devamını Oku

Ünye Tarihi, M.Ö. XV Bin Yılına Uzanıyor Mu? – I

5 Haziran 2020 okunma
Kelleroğlu M. Bahattin Bey, kaynak belirtmeksizin; “Ünye, Milât’tan 1270 sene evvel vuku bulan Turuva Muharebe-i Meşhuresi’nden sonra, Karadeniz sahilinde tesis edilmiş müstemlekelerden birisi olup, ismi kadimi (One) veyahut (Oney)’dir.” demişti.1 Ünye’de ilk... Devamını Oku

Kimler Geldi Kimler Geçti ?

29 Mayıs 2020 okunma
Ünye ve hinterlandı tarihî seyir içerisinde birçok kavim ve milletlere ev sahipliği yapmıştır. Muhtelif köşe yazılarımızda dile getirdiğimiz bu kitlesel değişimleri bir arada ve kronolojik düzen içerisinde değerlendirmenin daha uygun olacağını... Devamını Oku

Ünye ve Hinterlandında Oğuz – Türkmen Boyları ve Yer Adları

22 Mayıs 2020 okunma
Makalemizin araştırma konusu 24 ana Oğuz boyu ile Oğuz asıllı Türkmen kabilelerinin Ünye ve hinterlandındaki (Ordu, Fatsa, Terme, Akkuş) bazı yerleşim noktalarıdır. Türkmen boy, bölük, uruk (oymak, öz) ve tirelerinin (oba, aile) adlarını Yrd. Doç. Dr. Aydın... Devamını Oku

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında Ünye ve Ordu

15 Mayıs 2020 okunma
Ulusal düzeyde ekonomik ve sosyal kalkınma yanında, bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesinde ve ülke genelinde dengeli bir kalkınmanın sağlanmasında il ve ilçeler, temel birimler olarak değerlendirilmek durumundadır.1 İlçelerin, illerin ve bölgelerin... Devamını Oku