Ünye Kökenli Bir Siyasî Osman Rafet Aksoy

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

1895’te(R. 1311) Yozgat’ın Çatak Mahallesi’nde doğdu. Babası Ünyelioğlu Tevfik Efendi, annesi İsmet Hanım’dır.¹Mebusumuzun adı nüfus kaydında “Osman Rafet AKSOY”, Meclis kayıtlarında “Refet AKSOY” olarak geçmektedir.

Rahmetli Kâmil HALICI kardeşimiz 2013 yılında milletvekilimizle ilgili bana şu bilgileri aktarmıştı: “Rafet Dedem, dedem Mustafa Efendiyle kardeş torunu. Dedesi Amasya Mutasarrıfıyken ölen Hafız OSMAN Efendi. Rafet Dedem’in ilk isminin Osman olması Dedesi Hafız Osman Efendi’den dolayı. Babası ATATÜRK’ün silâh arkadaşı(Çanakkale Savaşı’nda beraberlermiş) Yüzbaşı Tevfik Efendi. Babaannesi Radyocu Nedim Ağbilerin büyük halalarıymış. Soyadı Kanunu çıktığında buradakilerle haberleşemediği için ‘Aksoy’ soyismini almış. Aynı zamanda Atatürk’ün çok yakın arkadaşı olan ilk Yozgat Mebusu Süleyman Sırrı Efendi’nin (Atatürk, bu zatın soyisminin gönderdiği pusulayla “İÇÖZ” olmasını istemiş. Pusulanın orijinali ANIT KABİR’de) damadıdır. Tam bir ÜNYE sevdalısı bir kişiymiş.”²(Not: Süleyman Sırrı İÇÖZ; I., III., IV., V., VI., VII. ve VIII. dönemler Yozgat, II. Dönem Bozok Milletvekilliği yaptı.)¹

Ordu Milletvekili Sayın AKSOY, Kadriye Hanımla (1904-1995)(Süleyman Sırrı İÇÖZ – Safiye kızı)evlendi. Süreyya Neriman (Yazgan) (1924) ve Özger Tevfik’in (1927) babasıdır. İlköğrenimini Yozgat’ta tamamlayıp ortaokulu Adana’da bitirdi. 1912’de Üsküp Lisesi’nden (sultanisinden) mezun oldu. İstanbul Darülfünun Edebiyat Fakültesi’ne girerek 1918’de diploma aldı.¹

Öğrenci iken 1912’de gönüllü olarak silâh altına girdi ve 31’inci Nizamiye Fırkası gönüllü müfrezesinde hizmet vererek Edirne’nin kurtuluşundan sonra terhis edildi. Bu savaşta verdiği hizmetleri takdirname ile ödüllendirildi. Birinci Cihan Savaşı’nda 24 Haziran 1915’te talimgâha alındı. 25 Eylül 1916’da Yedek Küçük Zabit Alayı’nda bölük kumandanlığı yaparak 07 Kasım 1918’de alayın bomba topçu bataryasından teğmen (mülazımısani) rütbesiyle terhis oldu. Bu savaştaki hizmetinden ötürü Harp Madalyası aldı.¹

Terhisinden sonra Anadolu’ya geçerek Sungurlu’ya geldi. Burada 24 Mart 1919’da Sungurlu Kenzilirfan Okulu öğretmenliğine atandı. 22 Ocak 1921’de Çorum ili İdare Meclisi Başkâtipliği, 13 Nisan 1921’de Çorum ili Vilâyet Gazetesi başyazarlığı yaptı. 01 Eylül 1921’de ikinci kez silâh altına alınıp 01 Ağustos 1923’te terhis edildi. İstiklâl Savaşı sırasında Çapanoğlu İsyanı’nı bastıran müfrezede görev alıp, askerlerin Sungurlu’ya girmelerini önledi. Teşkil ettiği 450 kişilik bir güçle garp cephesine katıldı. Yedek subay olarak Millî Savunma Sevkıyat ve Nakliyat Genel Müdürlüğü Harekât Şubesi’nde daha sonra Çorum Menzil Müfettişliği’nde görev yaptı. Kırmızı Şeritli İstiklâl Madalyası ile ödüllendirildi. 08 Ekim 1923’te Çorum ili Basımevi Müdürlüğü’ne, 27 Mayıs 1926’da Matbaa Müdürlüğü üzerinde kalarak, aynı zamanda, Çorum Ziraat Ameliyat Okulu serbest dersler öğretmenliğine getirildi. Bu arada ortaokulda tarih-coğrafya öğretmenliği de yaptı. 16 Ağustos 1926’da Yozgat Matbaa Müdürlüğü’ne atandı. 31 Temmuz 1937’de Başbakanlık Neşriyat ve Müdevvenat Dairesi Şefliği’ne getirildi. 28 Şubat 1938’de Başbakanlık Yazı İşleri Dairesi müdür yardımcılığına, 29 Haziran 1943’te Başbakanlık Neşriyat ve Müdevvenat Genel Müdürlüğü Müdevvenat Müdürlüğü’ne yükseldi.Bu görevde iken Demokrat Parti’den IX. Dönem seçimlerine katıldı. Yapılan seçimde 68 884 oyla Ordu Milletvekilliği’ne seçildi. Seçim tutanağını 17.05.1950’de aldı, 22.05.1950’de Meclis’e geldi. Tutanağı 05.06.1950’de onaylandı. Bütçe Komisyonu’nda çalıştı. Yabancı Sermaye Yatırım Kanunu Tasarısı’nı görüşen Geçici Komisyon’da görev aldı.¹

Bu arada mebusumuzun bir anısını zikretmekte yarar görüyorum: “14 Mayıs 1950 yılında yapılan Milletvekili Genel Seçimleri’ni; Samsun’dan Rize’ye kadar olan illerde Trabzon hariç Demokrat Parti adayları kazanmıştı. O seçimde Ünye ilçesi de DP’den milletvekili çıkarmıştı. Ordu Milletvekili olarak, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne gönderilen Refet AKSOY adlı bu vekilin Ankara’ya uğurlanış töreni oldukça coşkulu ve görkemli olmuştu. 20 Mayıs 1950 günü Ünye Cumhuriyet Meydanı’ndaki, büyük kavlan(çınar) ağacının etrafında (Gavak Dibi)Ünyeli yüzlerce Demokrat Partili toplanmıştı. Başlarında Ünye demokratlarının ileri gelenlerinden Mithat KISACIKOĞLU ve Terzi Ahmet KAVAKLIOĞLU ön saftaydılar. Zaferlerinin heyecanı, coşkusu ve sevinci yüzlerinden okunuyordu. Vekillerini alkışlarla Ankara’ya uğurladılar. Konvoy kalktıktan sonra bile kalabalık dağılmamıştı. Birbirlerini kucaklıyor, öpüyor, içten duygularla el sıkışıyorlardı. Kazanılmış zaferlerinin mutluluğunu doyasıya yaşadılar. Gözlerinden sevinç gözyaşları dökenler, ağlayanlar bile vardı. Tarihe unutulmayan bir mutluluk manzarası bırakarak gruplar halinde yavaş yavaş dağıldılar.”⁵

Merkez Bankası’ndaki altınlar hakkındaki sözlü sorusu, Dilekçe Komisyonu’nun 672’nci ve 673’üncü kararlarının Genel Kurul’da görüşülmesi, memurların siyasetle uğraşamayacaklarına dair kanun teklifinin geri verilmesine dair önergesi, Gelir Vergisi Kanunu’nun 24’üncü maddesinin değiştirilmesi, memurların siyasetle uğraşamayacaklarına dair, körlerin eğitim ve öğretimi hakkında ve Emekli Sandığı Kanunu’na ek yapılması konularında 4 kanun teklifi; Genel Kurul’da değişik 93 konuda 151 konuşması vardır.¹TBMM Tutanak Dergisi verilerine göre ise Söz Alanlar, Teklifler, Takrirler (Önergeler), Üyelerle İlgili İşler ana başlıklarına dair 204 konuşması vardır.Bu konuşma içeriklerinde doğrudan Ordu ve Ünye bahislerine dair mevzulara rastlanılamamıştır. Yalnız, 4 Şubat 1956 tarihinde Münakalât Vekâleti bütçesinin müzakeresindeki şu konuşması tespit edilebilmiştir:

Ordu Mebusu Refet AKSOYda (D.P.) şunları söyledi: «Münakalât Vekâleti’nin(Ulaştırma Bakanlığı)fonksiyonu acaip bir hale gelmiştir. Vekâlet hiç kimseye emir ve kumanda verememektedir. Devlet Demiryolları ile P.T.T. idaresi – iktisadî devlet teşekkülü haline getirildi. Fakat bunlar acaba âmme hizmetinde aradığımız gayeye vasıl olmuşlar mıdır? P.T.T. idaresi zamlar yaptı, personelinin maaşları arttırıldı, binasının yüzü mermerlendi, fakat içimizde hâlâ telefonunu alamayanlar var, bir yıldırım telgraf altı saatte yerine varamıyor. Karadeniz’de Ünye’ye gönderilen mektuplar, havaleler, Samsun’a veya Ordu’ya çıkarılıyor, oradan karayolu ile Ünye’ye gönderiliyor. Denizyollarından şikâyetimiz pek çok. Karadeniz seferlerinde yine insan ile hayvan yanyana seyahat ediyor. Sürat postaları da intizamsız. Kaptan istediği limana uğruyor, istemediği limana uğramıyor. Bunu çok söyledik ama hani bir lâf vardır “Benim oğlum binâ okur, döner döner yine okur” onun gibi bir şey oldu.»⁴

1. ve XII. (1.) Dönemlerde de yasama etkinliğini sürdüren Osman Rafet AKSOY, değişik gazete ve mecmualarda yazarlık yaptı. Türk Ocağı, Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumu başkanlık ve üyeliğinde bulundu. X. 904 Dönem sonrasında 30 Kasım 1957’de Çalışma Bakanlığı İşçi Sağlığı Genel Müdürlüğü’ne getirildi. 13 Nisan 1960’ta Çalışma Bakanlığı Müsteşarlığı’na yükseldi. 13 Temmuz 1960’ta Bakanlar Kurulu’nun 02.06.1960 gün ve 5 /11 sayılı kararıyla 95.581.010 sicil numarasıyla emekliye ayrıldı.

Siyasî hayata 1920’de Müdafaai Hukuk Cemiyeti’nde başlayıp 1946 yılına kadar C.H.P.‘nin değişik kademelerinde görev alan,Halkevi başkanlıklarında bulunan ve 1946’da Halk Partisi’nden istifa edip Demokrat Parti’ye geçen Rafet AKSOY, XII. Dönem’deAdalet Partisi’nden Ordu Milletvekilliği’ne seçildi. 31 Aralık 1967’de öldü. Ankara Asrî Mezarlık’ta toprağa verildi. Yozgat Halkevi yayınlarından “Köylülerimizle Başbaşa – 1936” ile “Mülga Kanunlar ve Hükümler – 1946” adlı iki basılı yapıtı vardır.¹

Araştırmacı, Şâir ve Yazar Sayın Yüksel ŞEN’in mebusumuzla ilgili aktarımlarını da bu vesileyle paylaşayım. Kütüphanemde mevcut 03 Nisan 1965 tarihli, 262 sayılı “ŞİRİN ÜNYE AKKUŞ SESİ” Gazetesi’nin birinci sayfasından aldığım haberi okuyuşunuza sunuyorum: MİLLETVEKİLİMİZ RAFET AKSOY:³“Ben Ünye’me modern bir kütüphane yaptırmak için maddî ve manevî yardıma hazırım” dedi.

“Genç, çalışkan Kaymakamımız Feyzi YETKİNER’in (30.11.1964 – 18.09.1967) Ankara temasları müsbet sonuçlar veriyor.Eski Çalışma Bakanlığı Müsteşarları’ndan Edebiyat Fakültesi mezunu 70 yaşındaki Adalet Partisi MilletvekillerimizdenRafet AKSOY, şâirAhmet Muhlis GAZİOĞLU ile bir sohbetinde, ilçenin kaçınılmaz ihtiyacı olan kütüphane mevzuuna temas edilmiş ve AKSOY: ‘Ben Ünye’me modern bir kütüphane yaptırmak için maddî ve manevî yardıma hazırım‘ dedi.

Aksoy, kütüphanesinde bulunan kitaplarını da Ünye Kütüphanesi’ne verecektir. Ancak her zaman olduğu gibi yine işin tahakkuku Belediye Başkanlığı’na düşmektedir. Zira bu mübrem ihtiyacımızın halledilmesi bir arsanın verilmesiyle mümkün olacaktır.

DAVET: Genç Kaymakam, Belediye Başkanı ve Belediye Meclis Üyeleri sizi bu kültür yuvasının tahakkuku için vazifeye davet ediyoruz. Kültür yuvasının tahakkuku için bir karar veriniz. Genç nesil, sizlerin yardımını sabırsızlıkla beklemektedir.”³

KAYNAKÇA :

¹ÖZTÜRK, Kâzım – Türk Parlamento Tarihi (Özgeçmiş), TBMM IX. Dönem 1950 – 1954, VII. Cilt, 1271 sh., 1998, Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, sh. 903 – 905.

²HALICI, Kâmil – Dedesi Osman Rafet AKSOY hakkında özel e-mail notları.

³ŞEN, Yüksel – Şâir Ahmet Muhlis GAZİOĞLU, Şirin Ünye Gazetesi, Yıl: 46, 28.03 / 11.04.2007, Sayı: 3300 – 3302; Ünye Kent Gazetesi, 02.11.2009. http://www.unyekent.com/arsiv/koseyazi/768/sair-ahmet

⁴T.C. Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Gen. Müd. – Ayın Tarihi – http://ayintarihi.byegm.gov.tr/m/date/1956-02-14

⁵AKBULUT, Ahmet – Demokratik Süreçler ve Anılar, Ünye Kent Gazetesi, 06 Ocak 2011.